Hakikat Yol’uda (Alevilikte) Talip, Rayber ve Pir-Ana: Toplumsal tarihimizin doğal toplum tezi ahlaki-politik toplumdur. Doğal toplumun tüm ahlaki değerlerini kendi hafızasında güncel mana ile yaşayan Aleviler, kadimden günümüze ikrar ve rıza hukukuna dayanan inançlarını (öğretilerini), talibiyle, piriyle, rayberiyle ve mürşidiyle hep beraber bir olup, Cem erkânında (hakikat meydanında) dar-didar olup, eşitlikçi, katılımcı, dayanışmacı ve paylaşımcı bir anlayış içerisinde Yol’u yürütüp sürdürmüşler.
Hakikat Yol’uda (Alevilikte) TALİP; Talip, Hakikat Yol’una ikrâr verip ikrârbend olan candır. Yani Alevilikte, ikrar verip Yol’a giren can’a talip denir. Öz itibarıyla talip, rayber, pir ve mürşid hepsi de Hakikat Yol’una taliptir. Hakikat Yol’unun (Alevilik) özünde talip olmazsa pir olmaz, pir olmazsa talip olmaz! Pir ile talip ikrar ile birbirine bağlıdır. Ocağın (pir’in) şeceresi taliptir. Talibin anahtarı pir’dir. Pir öğretmendir, talip ise talebedir. Bir bütünlük içinde pir’i pir yapan taliptir, talibi talip yapan da pir’dir.
Hakikat Yol’uda (Alevilikte) RAYBER; mensubu olduğu ocakta dört kapı ve kırk makam eğitimini tamamlayarak, inanç (öğreti) bazındaki bütün hizmetleri yerine getirerek bilgi ve beceri sahibi olmuş ehil bir kişidir. Talibin Yol içinde ilk çaldığı kapı “Rayber kapısı”dır. Rayber, can’a Yol’un kurallarını öğretir, Yol’a giriş şartlarını söyler. Can’ı ikrar erkânına hazırlar ve can’ı pir’e teslim eder. Bu anlamıyla Rayber, pir ile talip arasında köprü vazifesi görüp pir ve talip arasındaki iletişimi sağlar.
Rayber, toplum içindeki tüm olumlu ya da olumsuz (dargın-küskün) meseleleri çözmeye çalışır, çözemediği meseleleri ise pir’e götürür. Rayber, talibi yol ve erkânla buluşturur, tüm erkânlardan haberdar eder ve erkânlarda da talibe kılavuzluk eder. Rayber, tüm cem erânlarında ve görgü cemlerinde pir’in en yakın yardımcısıdır. Görgü de talibi ikrar meydanına getiren rehberdir. Rayber, talip toplumunu ocak’ta veya ocağa bağlı bir mekânda veya talibin evinde ya da bir Cemevinde eğitip, yetiştiren bilgi sahibi, öğretici ehil bir candır. Kısacası rayber, öğretmendir ve talibe yol gösterendir.
Hakikat Yol’uda (Alevilikte) PİR; Ocakta pişip, 4 Kapı-40 makam öğretisinden geçerek, öngörü, yetenek, bilgi ve birikime sahip olup, “eline, diline beline sahip ol” ilkesine uyan yani kendini Yol’un hizmetine adayan can (kadın erkek ayırımı yapılmaksızın) El Ele El Hakk’a düsturu ilkesi içinde rızalık alarak pir’lik yapabilir. Aynı zamanda pir’in cem yürütebilmesi için öncelikle kendisinin de görgüden geçmesi zorunludur. Yukarıda sayılan özellikleri taşımayan ya da o özelliklere sahip olmayan kişiler pir’lik yapamazlar. Yol hizmetini yürütmeye talip olan pir’ler, günümüzün koşullarına cevap vermek için bilgi, birikim ve donanım sahibi olmak zorundadırlar. Çünkü günümüzün koşulları bu durumu zorunlu kılmaktadır. Devir bilgi, birikim ve iletişim devridir.
Alevi talip toplumunun inanç (öğreti) önderi olan Pir’lerin nişanı yani şeceresi talipleridir. Bu anlamıyla pir ile talip bir bütündür. Pirsiz, talip, talipsiz pir olmaz. Aynı zamanda ocak’sız pir ve talip olmaz! Alevi inancında talip ne kadar pir’ine karşı sorumlu ise pir’de taliplerine karşı o kadar sorumludur. Pir taliplerini denetlemekle yükümlü, Talip’te pir’ini denetlemekle yükümlüdür. Pir, talibini sorguladığı gibi, talip de pir’ini sorgulayabilir. Bu sorgulamaların hepsi cem erkânında- hakikat meydanında, Yol-erkân içinde usulüne uygun olarak yapılır.
Pir’lik makamı; bakan, seyreden, tarafsız, hiç bir fikri olmayan bir makam değildir. Tarihselliğimiz baktığımızda görürüz ki pir’lerin zalim ile mazlum dünyasında çizgileri nettir. Pir’lik makamın gri tonları yoktur. Onun içindir ki pir, ülkede var olan toplumsal, sosyal ve siyasal meseleler de söz kurma hakkına sahiptir. Bu alanda da topluma öncülük etmek gibi bir görevi vardır. Aynı zamanda Pir’lik makamı, kuruma göre, kurum başkanına göre, bulunduğu ortama göre söz kuran ve yanlışlara, haksızlıklara sessiz kalan ve de görmezden gelen bir makam değildir! Pir’lik makamı yanlışın ve haksızlığın karsısında durarak hakikati savunma makamdır… Sevgiyle. Aşk ile.
DEVAM EDECEK!
Mehmet KABADAYI.
İletişim: Mehmet_k.34@hotmail.com
